Konflikty, cz. I: „Co przeszkadza w uzyskaniu porozumienia”

Scenopis

Scena 1. Komentator – wprowadzenie

Wśród wielu sytuacji, z jakimi mamy do czynienia w życiu, w naszych kontaktach z innymi ludźmi, szczególnie kłopotliwe są sytuacje konfliktowe. Są to takie sytuacje, w których dwie osoby (albo więcej) mają odmienne poglądy, opinie czy potrzeby. Sytuacje takie nie zawsze kończą się uzyskaniem zadowalającego porozumienia. Czasem prowadzą nawet do sporów, kłótni, zerwania kontaktu itp. nieprzyjemnych skutków.

Ale czy zawsze tak musi być? Oczywiście nie. Tyle tylko, że czasem lepiej, a czasem gorzej radzimy sobie w takich sytuacjach. Jak to robić – co warto wiedzieć i co warto umieć – aby takie sytuacje przebiegały i kończyły się pomyślnie?

Tego właśnie będziemy próbowali dowiedzieć się w trakcie dzisiejszego spotkania.

Najpierw jednak popatrzmy, jak to bywa w życiu.

Scena 2. Psychodrama 1 – matka z córką (przykład pierwszej sytuacji konfliktowej)

córka: „Wychodzę dzisiaj na dyskotekę”.

Dalszy przebieg rozmowy jest improwizacją, w trakcie której każda z osób stara się zaprezentować jak najbogatszy wachlarz wypowiedzi i zachowań nie służących porozumieniu (przykłady zachowań, jakie osoby odgrywające scenkę mogą uwzględnić w trakcie jej trwania: nie słuchanie się nawzajem, przerywanie, agresywność, napastliwość, oskarżenia, krytykowanie się nawzajem, ironia, sarkazm, lekceważenia, manifestowanie poczucia krzywdy itp., itd.).

Scena 3. Komentator – propozycja zadania dla grupy

A teraz pomyślcie chwilkę, co takiego – jakie zachowania bohaterów tej scenki, matki i córki – przeszkodziły im, waszym zdaniem, w osiągnięciu porozumienia. Dla ułatwienia podzielcie się na małe grupy (3-4 osoby) i każda grupa niech postara się przypomnieć sobie i nazwać jak najdłuższą listę takich zachowań. Możecie je zaprezentować i trochę o nich porozmawiać.

Gdy to zrobicie, obejrzyjcie następną scenkę.

Scena 4. Psychodrama 2 – ojciec i syn

ojciec: „No nie! Dawno się tyle wstydu nie najadłem!”

Następuje improwizowany dialog, jak w psychodramie 1.

Dalszy przebieg rozmowy jest improwizacją, w trakcie której każda z osób stara się zaprezentować jak najbogatszy wachlarz wypowiedzi i zachowań nie służących porozumieniu (przykłady zachowań, jakie osoby odgrywające scenkę mogą uwzględnić w trakcie jej trwania: nie słuchanie się nawzajem, przerywanie, agresywność, napastliwość, oskarżenia, krytykowanie się nawzajem, ironia, sarkazm, lekceważenia, manifestowanie poczucia krzywdy itp., itd.).

Scena 5. Komentator – propozycja zadania dla grupy

A teraz w podobny sposób jak poprzednio, wypiszcie rodzaje wypowiedzi i zachowania każdej ze stron, które przeszkadzały im w uzyskaniu porozumienia.

Po zakończeniu pracy obejrzyjcie trzecią, ostatnią scenkę.

Scena 6. Psychodrama 3 – koleżanki

koleżanka: „Nie wiedziałam, że jesteś taką plotkarą!”

Przebieg rozmowy – podobnie, jak w scenkach poprzednich – jest improwizowany wg tych samych zasad.

Scena 7. Komentator – zadanie dla grupy

Wykonajcie teraz to samo zadanie, co po wcześniejszych scenkach, tzn. pracując w podgrupach stwórzcie listę zachowań i wypowiedzi niekorzystnych, utrudniających porozumienie między koleżankami.

Gdy to zrobicie, stwórzcie w każdej podgrupie jeden wspólny plakat. (będzie więc tyle plakatów, ile było zespołów). Pamiętajcie przy tym, aby na plakacie hasła się nie powtarzały

Umieśćcie wszystkie plakaty na widocznym miejscu i porównajcie ich zawartość. Czy wszystkie grupy zwróciły uwagę na to samo? Zapewne i tu będą jakieś różnice.

Różnice te potraktujmy jako wkład we wspólne dzieło, jakim będzie ostatni, pojedynczy plakat, na którym znajdą się wszystkie hasła ze wszystkich plakatów zespołowych. Będzie to wspólny plakat całej grupy (także i w tym przypadku należy uważać, aby hasła się nie powtarzały).

Za chwilę ukaże się plansza, przedstawiająca wszystkie punkty tej instrukcji. Zatrzymajcie film na tej planszy, dopóki nie wykonacie wszystkich zadań.

Sceny 6 i 7 prezentuje zamieszczony powyżej fragment filmu.

Scena 8. Plansza

Scena 9. Komentator – wprowadzenie do następnego zadania

Gdy już wiemy, co nam przeszkadza w porozumieniu, popatrzmy na obejrzane sytuacje konfliktowe z innego punktu widzenia, to znaczy: „jakie zachowania sprzyjałyby uzyskaniu porozumienia?”. Do wykonania tego zadania można podzielić grupę na 3 zespoły, każdy z nich zajmie się jedną z trzech sytuacji konfliktowych, które obserwowaliśmy. Każdy z zespołów spróbuje sformułować kilka zasad postępowania, które jego zdaniem pomogłyby uzyskać porozumienie tym samym osobom w tych samych sytuacjach konfliktowych, czyli:

• zespół 1 → matce i córce,
• zespół 2 → ojcu i synowi,
• zespół 3 → obu koleżankom

Po zakończeniu zadania porównajcie i przedyskutujcie efekty pracy w każdym zespole

Scena 10. Plansza

Scena 11. Plansza

Scena 12. Instrukcja do ostatniego zadania z jednoczesną ekspozycją instrukcji w postaci planszy

Na waszym wspólnym, grupowym plakacie znajdują się wskazówki, które zapewne sformułowaliście w różny sposób: niektóre z nich mówią, co robić, jak się zachowywać. Są to sformułowania pozytywne.

Być może inne mówią czego nie robić, jak się nie zachowywać, a więc użyliście tu sformułowań negatywnych, np: „nie krzyczeć, nie przerywać” itp.).

Teraz chodzi o to, byście zachowali wszystkie sformułowania pozytywne (o ile takie znajdują się na waszym plakacie), natomiast wszystkie sformułowania negatywne należy zamienić na sformułowania pozytywne. Nie zawsze będzie to łatwe, czasem będzie wymagało dyskusji i wspólnego wysiłku całej grupy. Dla ułatwienia dwa przykłady ilustrujące, na czym polega to żądanie.

Scena 13. Plansza

Jeśli na waszym plakacie znajduje się np. sformułowanie negatywne „Nie krzyczeć na siebie” (czyli – czego nie robić), to można byłoby je zamienić na sformułowanie pozytywne, pisząc np: „Okazywać sobie życzliwość”, albo „Przejawiać szacunek do partnera”. Jeśli np. na waszym plakacie znajduje się zalecenie: „Nie przerywać sobie wypowiedzi” (znowu coś, czego nie należy robić), to można by je przeformułować na zdanie pozytywnie: „Pozwolić każdemu wypowiedzieć się do końca” albo „Każdy ma czas na wyrażenie swojego zdania”.

Gdy zakończycie pracę, otrzymacie jej ostateczny produkt, jakim będzie nowy, udoskonalony plakat, zawierający wyłącznie sformułowania pozytywne.

Nie oznacza to jednak, że macie pozbyć się pierwotnego plakatu, który być może zawierał wcześniej sformułowania negatywne. W gruncie rzeczy bowiem warto wiedzieć zarówno co robić, jak i czego nie robić. Oba plakaty będą więc nawzajem siebie objaśniać i pomagać w lepszym, pełniejszym zrozumieniu wypracowanych przez was zaleceń.

Scena 14. Zakończenie

W tej części filmu zajmowaliśmy się głównie tym, co przeszkadza w przebiegu rozmowy i uzyskaniu zadowalającego dla obu stron porozumienia.

Wykorzystaliśmy tę wiedzę do sformułowania zaleceń, którym dodatkowo postaraliśmy się nadać postać pozytywną.

W następnej części filmu będziemy się przyglądać temu, jak pozytywne zasady mogą być zastosowane w praktyce.

Do zobaczenia w drugiej części, zatytułowanej: Co pomaga w uzyskaniu porozumienia.